Jan Brandsma uit Well bij Pictura
Op vrijdagavond 26 oktober 2001 wordt, door Marijke
Klaverdijk uit Nieuw Bergen, om 20.00 uur de expositie geopend van de in Well wonende
kunstenaar Jan Brandsma en de Spaanse keramist Pedro del Rio. Van Jan Brandsma zullen
werken te zien van rubiaanse vrouwenlijven, dromen en karakterportretten. En
van Pedro del Rio keramische vrouwenfiguren. De expositie loopt tot 9 december en is op dinsdag tot en
met zaterdag tussen 14.00 u. en 17.00 u. te zien bij galerie Pictura aan de
Aijenseweg 16b te Aijen (gem.Bergen), ook te zien op www.galeriepictura.nl
Schilder Jan Brandsma: ik ben op weg naar dat ene
perfecte schilderij
Door Karel Bruinsma
Jan Brandsma werd 63 jaar geleden
geboren in het noord Groningse Zoutkamp. In ons land bestaat het hardnekkige
beeld dat Groningers en Friezen stugge mensen zijn. Jan Brandsma is het
zoveelste bewijs van de onwaarheid van dat beeld. Jan is een vriendelijke reus
met een witte baard die op onderhoudende wijze vertelt over zijn werk en zijn
leven. Nuchterheid is nog zo'n clichébeeld van de Nederlander en van de
noorderling in het bijzonder. Aan dat beeld beantwoordt Jan Brandsma wel. Zijn
nuchterheid maakt hem bijna bescheiden als het gaat over zijn kunst. Die is op
zijn minst opmerkelijk te noemen. Voor Jan Brandsma is schilderen uiteindelijk
een ambacht, net zoals een goede timmerman of een schrijnwerker.
Jan begon zijn werkzame leven als
producer van radio en televisiedocumentaires bij de Vara. Toen eind jaren 70
bij de Vara een flinke reorganisatie plaatsvond, ging Jan nadenken over zijn
toekomst. Schilderen had altijd al zijn interesse gehad. Hij kreeg de kans die
interesse om te zetten in werk. Jan zei de omroepwereld vaarwel en werd
beeldend kunstenaar. "Daar moet je je niet al teveel van voorstellen
hoor," zegt hij nuchter. "Het vak van beeldend kunstenaar wordt danig
overschat. Uiteindelijk is het niet meer dan een goede timmerman, schrijnwerker
of meubelmaker. Het is een ambacht."
Onzichtbare wordt zichtbaar
"Ik houd van mooie dingen en
toevallig heb ik de mazzel dat ik wat ik zie en voel tot uitdrukking kan
brengen in een schilderij." Het kan dan wel een vak zijn, en natuurlijk is
dat ook zo, maar zonder talent begin je niets. Jan is autodidact en heeft geen
kunstopleiding genoten. "Het voordeel is dat je niet door kennis gehinderd
wordt," zegt hij daarover. "Tegelijkertijd is het soms een nadeel
omdat er daardoor dingen zijn die nu eenmaal buiten je bereik liggen. Mijn
anatomische kennis is minder groot dan die van iemand die een opleiding genoten
heeft."
Al of geen kennis. Het hindert Jan
niet in zijn kunst. Hij werkt met acryl op paneel. Hij heeft een heel sterk
kleurgebruik, helder en transparant, soms onwerkelijk. Zijn penseelstreek is
voornamelijk fijn en gedetailleerd. De werken doen denken aan magisch realisme,
soms surrealistisch en soms is iets zo fijn geschilderd dat het aan
fotorealisme doet denken. Maar het magische heeft de overhand. Jan vindt zijn
thema's in sprookjes en in de natuur om hem heen. Hij lijkt de werkelijkheid
met een sprookjeswereld te willen verbinden. Hij maakt een onzichtbare
werkelijkheid zichtbaar.
Heb ik dat gemaakt?
Op zoek naar perfectie
"Eigenlijk praat ik niet graag
over kunst. Wat is dat nou? Wanneer is iets kunst. Het is uiteindelijk ook maar
betrekkelijk. Die betrekkelijkheid toonde mijn dochter eens heel duidelijk aan.
Ik ben niet zo'n opruimerig type en
zij is dat wel. Dus ze ruimt de boel op maar een paar dagen later is het weer
een rommeltje. Ze heeft er nu iets op gevonden waardoor ze zich niet meer
ergert aan mijn rommel. Ze zei tegen mij: pap, ik heb er geen last meer van
want voor mij is het gewoon kunst. Nou dat vind ik een meesterlijke oplossing."
Een kunstenaar mag dan wel een ambachtsman zijn, hij is ook gedreven, op zoek
naar perfectie. "Ik ben op weg naar dat ene schilderij dat volmaakt is.
Als ik dat bereik ben ik klaar maar de vraag is wanneer bereik je die staat van
perfectie? Ik ben niet snel tevreden met mijn werk. Het werk is eigenlijk nooit
af."
Detaillist
Hoewel Jan Brandsma naar eigen zeggen
nog steeds op zoek is naar de perfecte vorm heeft hij heel duidelijk zijn eigen
signatuur gevonden in zijn werk. Terwijl ik met hem zit te praten blijf ik maar
naar een schilderij achter hem kijken. Een vrouw achter een caféraam. Eigenlijk
heel eenvoudig maar het blijft mijn aandacht vragen. Over zeggingskracht
gesproken.
"Niemand is in staat iets te
maken wat er nog niet is," filosofeert Jan door. "Een kunstenaar
voegt iets toe aan wat hij of zij al weet. Je neemt de thema's uit je omgeving
in je op, bewust of onbewust, omdat je daar gevoelsmatig iets mee hebt.
Vervolgens beeld je dat uit in een kunstzinnige uitingsvorm. Ik schilder
toevallig, maar het zou ook schrijven kunnen zijn, of beeldhouwen. Ik heb veel
bewondering voor Francis Bacon. Ik vind zijn zeggenschap hartverscheurend goed.
Maar ik wil iedere vergelijking met een ander vermijden. Dit is mijn kunst en
het zijn mijn gevoelens. Voor mij is een kunstenaar een detaillist. Hij laat de
details zien van het grote geheel waarin we leven. Hij doet dat op zijn eigen
manier." Jan Brandsma heeft zijn manier gevonden.